Në varësi të agjentit shkaktar, dallohen disa forma të gangrenës:
- Gangrena e thatë, një ndërlikim tipik i diabetit dhe aterosklerozës në të cilën ka tkurrje progresive (mumifikimi) të gjymtyrës/indit të prekur; shkaku është kryesisht ishemik pa proliferim bakterial
- Gangrenë e lagësht (e lagësht), e shkaktuar nga një infeksion bakterial që përhapet brenda trupit nga një plagë e hapur dhe e trajtuar në mënyrë joadekuate; shkaku është kryesisht ishemik për shkak të proliferimit bakterial
- Gangrena e gazit, e shkaktuar nga përhapja e toksinave të prodhuara nga bakteret që jetojnë në zorrë dhe në tokë dhe që mund të infektojnë indet e dëmtuara nga një plagë
Permbajtja
Simptomat e gangrenes/kankrenes
Simptomat varen si nga lloji i gangrenës (e thatë, e lagësht, e gaztë) dhe nga indi/organi i përfshirë.
Kur përfshihet lëkura ose një gjymtyrë (p.sh. këmba diabetike), gangrena manifestohet me simptoma të tilla si:
- Ndryshimi i ngjyrës së lëkurës: lëkura merr një nuancë të kuqe të ndezur, kafe, jeshile ose të zezë.
- Indi është i fryrë, i butë dhe i kalbur (pamje tipike klinike e gangrenës së lagësht).
- Gjymtyra është e thatë, e zezë dhe e tharë, pothuajse e mumifikuar (gjendje karakteristike e gangrenës së thatë).
- Erë e keqe, me erë të keqe që vjen nga indi i përfshirë (gangrena e lagësht).
- Humbja e ndjeshmërisë në zonën e prekur nga gangrena: kjo ngjarje në përgjithësi ndodh pas traumës së rëndë ose dhimbjes në zonën e prekur.
- Plagë e infektuar, purulente dhe/ose gjakderdhje.
Kur infeksioni është i brendshëm në trup (gangrena e gazit), simptomat janë të ndryshme:
- Konfuzion dhe ndjerje keq ne përgjithesi
- Dhimbje e përgjithësuar e vazhdueshme
- Ethe
- Hipotensioni (tension i ulet)
- Prania e gazit në indet nënlëkurore
- Frymëmarrje e shpejtë
- Septicemia (përhapja e infeksionit në gjak)
- Takikardi (zemra qe rreh shpejt)
Diagnoza
Diagnoza e gangrenës bazohet kryesisht në anamnezë (historia klinike e raportuar nga pacienti) dhe në vëzhgimin e drejtpërdrejtë mjekësor të indit që supozohet të jetë prekur nga nekroza. Ekzaminimi fizik në përgjithësi mbështetet nga një sërë testesh vlerësimi, të tilla si: analizat e gjakut (të cilat, në prani të gangrenës, tregojnë një rritje të qelizave të bardha të gjakut), rrezet x dhe studimet imazherike (CT dhe/ose MRI, qe të përcaktojë shkallën e dëmit të pësuar).
Në pacientët që vuajnë nga gangrena e thatë, në përgjithësi kryhet një arteriogram, i cili është thelbësor për të identifikuar përfundimisht arterien e bllokuar përgjegjëse për simptomat. Një biopsi e indit të infektuar ose lëngut purulent të nxjerrë nga plaga mund të jetë e nevojshme për të identifikuar bakteret e përfshira në infeksion.
Trajtimet
Pacientët që vuajnë nga gangrena kërkojnë vlerësim urgjent mjekësor dhe trajtim adekuat dhe në kohë për të shmangur komplikimet, si përhapja e përgjithshme e infeksionit (në prani të gangrenës së lagësht dhe gazit).
Shtrimi në spital i pacientit është gjithmonë thelbësor në rast të gangrenës së provuar. Trajtimet e zgjedhura për të kuruar gangrenën dhe për të shpëtuar viktimën nga fati i keq janë në thelb kirurgjia (heqja e indit nekrotik ose amputimi i gjymtyrës së përfshirë) dhe terapia agresive me antibiotikë.
Gangrena e thate kërkon rivendosjen e furnizimit me gjak në zonën gangrenoze. Ndërhyrja e një kirurgu vaskular rezulton të jetë e vetmja zgjidhje që mund të shpëtojë gjymtyrën dhe jetën e pacientit kur gangrena ende nuk është përhapur. Në rastet më të rënda, pra kur gangrena ka përparuar deri në atë pikë sa nuk mund të rikthehet furnizimi me gjak, e vetmja zgjidhje shpëtimtare është amputimi i gjymtyrës së prekur.
Pacienti që vuan nga gangrena e lagur duhet të trajtohet me administrimin e analgjezikëve, thelbësorë për të maskuar dhimbjen torturuese të shkaktuar nga infeksioni. Përveç kësaj terapie, gangrena e lagësht kërkon administrimin intravenoz të antibiotikëve me spektër të gjerë. Barnat më të përdorura për këtë qëllim janë penicilina, metronidazoli dhe aminoglikozidet. Për të mbështetur trajtimin me antibiotikë, pacienti në përgjithësi i nënshtrohet heqjes kirurgjikale të indit gangrenoz (debridement kirurgjik).
Përsëri, amputimi mund të jetë një opsion i mundshëm kur gangrena nuk mund të kontrollohet as me kirurgji, as me antibiotikë.
Duke qenë një kërcënim real për jetën e pacientit, gangrena e gazet duhet të trajtohet në mënyrë agresive me heqjen kirurgjikale të indit të infektuar mbështetur nga trajtimi intravenoz me antibiotikë, thelbësor për të parandaluar septikeminë.
Kur gangrena diagnostikohet në një fazë të avancuar, pacienti (kur mbijeton) mund t’i nënshtrohet terapive alternative dhe mbështetëse:
- Për të shpejtuar shërimin e gangrenës së shkaktuar nga plagët e infektuara, pacienti ndonjëherë trajtohet me administrimin e faktorëve të rritjes, hormoneve dhe transplanteve të lëkurës.
- Disa pacientë që vuajnë nga gangrena me gaz trajtohen duke përdorur terapinë hiperbarike të oksigjenit, një praktikë e veçantë mjekësore e aftë për të siguruar nivele më të larta të oksigjenit se normalja: duke vepruar kështu, rritja e baktereve anaerobe frenohet dhe inkurajohet shërimi i plagëve.
Parandalimi në pacientët me diabet
Pacientët më të rrezikuar nga gangrena e thatë, pra ata që vuajnë nga diabeti, duhet t’i kushtojnë vëmendje të veçantë kujdesit dhe vëzhgimit të trupit të tyre. Diabetikët në veçanti duhet të informohen për sjelljen që duhet të ndjekin për të parandaluar infeksionet në përgjithësi, traumat e këmbëve dhe gangrenën e thatë.
Këmbët e diabetikëve duhet të kontrollohen gjithmonë në mënyrë adekuate nga një person i dytë – qoftë familjar apo mjek – i cili siguron mungesën e lezioneve të lëkurës. Le të kujtojmë, në fakt, se në prani të diabetit, shërimi është shumë më i ngadalshëm dhe pacientët luftojnë për të kuptuar traumat për shkak të humbjes progresive të ndjeshmërisë në këmbë.
Komentet